meer circulaire projecten, meer kennis

cepezed leert door te doen, maar vrijblijvend is dat zeker niet. We verzamelen data, inventariseren innovaties en organiseren ‘het leren van elkaar’ in de cepezedacademy en lunchlezingen. Zo praatte de duurzaamheidscoördinator van cepezed, Sonja Draskovic, ons onlangs bij over de lessons learned van het circulaire project Universe.


Op dit moment gaan we voor het merendeel van onze lopende projecten uit van hergebruik. Dat de circulaire economie niet vanzelf spreekt weten we daardoor maar al te goed. Gelukkig staan we in onze passie voor circulair bouwen niet alleen. De renovatie van Universe is daarvan een mooi voorbeeld. Dit 27 jaar oude kantoorgebouw op de Haagse Binckhorst is één van de meest ambitieuze circulaire projecten waar we momenteel aan werken. Het bevindt zich nagenoeg in casco-staat en wordt in opdracht van het Rijksvastgoedbedrijf met hoge duurzaamheidsambities herontwikkeld tot rijkskantoor.

betrokken bouwer
Universe bevindt zich op dit moment in de TO-fase, vertelt Sonja. Bij een circulair project houdt die fase in dat de laatste donormaterialen worden gezocht en gekeurd. Omdat Universe binnen een Design & Build-contract wordt gerealiseerd is bouwer J.P. van Eesteren, hoofdcontractant van ons consortium, van meet af aan betrokken. Door vroeg aan te sluiten committeerde J.P. van Eesteren zich aan het programma van eisen, inclusief de ambitieuze eisen voor duurzaamheid, waarop we in de tender maximaal hebben ingezet.

vanaf dag één
Al in de tenderfase inventariseerden we met het Universe-team hoeveel herbruikbaar materiaal het gebouw zelf zou opleveren. En vanaf dag één werd aanvullend materiaal gezocht bij circulaire leveranciers en slopers, waaronder Verwol en Adex. De vraag naar specifiek circulair materiaal blijkt bij meerdere bedrijven uitgezet te moeten worden wil het iets opleveren, merkte Sonja op. Dit heeft te maken met het tijdsbestek waarin circulair materiaal ter beschikking komt en wordt aangeboden. In de korte tijd tussen leegstand en demontage moet het worden opgespoord, bekeken in relatie tot het ontwerp, en getoetst aan het programma van eisen en de ambities.

netwerk is cruciaal
Omdat de markt van circulair materiaal niet centraal is georganiseerd is een netwerk cruciaal. J.P. van Eesteren heeft gelukkig zo’n netwerk en zelf leggen we door ons groeiende aantal circulaire projecten ook steeds meer contacten. De circulaire renovaties van de Rijkswaterstaatkantoren in Utrecht en Delft, waar we momenteel aan werken, zijn vergelijkbaar met Universe. Nog ingrijpender zijn onze projecten in Heerde en Oss, waar we zelfs hele gebouwdelen voor verplaatsen. We ontwerpen voor demontagebedrijf Lagemaat een Circulair Centrum met de resten van het Provinciekantoor uit Arnhem en breiden theater De Lievekamp uit met de voormalige zaal van het Scheveningse Zuiderstrandtheater. Als ontwerpers krijgen we dan ook steeds meer vertrouwen in het onzekere proces van materiaal vergaren.

lessons learned
Vanwege de onzekerheid over beschikbaarheid van materiaal is het ontwerp van een circulair project een ontwerp op hoofdlijnen. Het is een kader, geschikt voor verschillend materiaal. Het is daarom belangrijk om de verwachtingen van de opdrachtgever goed te managen, geeft Sonja aan. Voor de renovatie van Universe gebeurt dit onder meer met een mock-up van fragmenten van de vergaderruimtes, kantoorruimtes en gangen. Op die manier wordt de akoestiek getest, maar het biedt ook de gelegenheid om de tussenstand te presenteren aan het Rijksvastgoedbedrijf, en reacties op te halen. Zo is het voor het zoeken naar bijvoorbeeld hergebruikte klimaatplafonds belangrijk om te weten welke mate van schade een opdrachtgever acceptabel vindt.

geen vijftig maar negentig procent
Om de zoektocht naar mooie tapijttegels te vergemakkelijken, ontwierpen we een patroon van stroken met verschillende tinten van één kleur - zo hebben we meer keus. En bij het oogsten van binnenwand- en plafondsystemen letten we door ervaring wijzer naast esthetische kwaliteit op de verbindingen. Dit voorkomt de noodzaak om ingewikkelde schakels opnieuw te moeten ontwerpen. Voor de plafonds passen we bij Universe negentig procent hergebruikt en/of hernieuwbaar materiaal toe, waar initieel vijftig procent was gevraagd. Ook de percentages voor de vloeren, daken en niet-constructieve binnenwanden liggen hoger dan die in de uitvraag.

we gaan ervoor!
De hoge percentages zijn mede ingegeven door de Routekaart Verduurzamen, waarmee het Rijksvastgoedbedrijf toewerkt naar circulair, natuurinclusief, fossielvrij, CO2-neutraal en klimaatbestendig Rijksvastgoed in 2050. De teamspirit kan kort worden samengevat als ‘Ja! We gaan ervoor!’. Alleen al vanwege dit niet aflatende enthousiasme zijn we blij dat we voor het ontwerp en de realisatie van de renovatie van Universe samenwerken met J.P. van Eesteren, Moss, cepezedinterieur, A. de Jong, Nelissen, Swinn, Smits van Burgst Beveiliging, Verwol, Adex Group en Anew Flooring.