mobiliteitshub ingewikkeld? niet voor cepezed

cepezed ontwerpt momenteel twee overstapmachines: de Smart Mobility Hub (SMH) in Amsterdam en Mobiliteitshub XL (MHXL) in Utrecht. Vanwege de enorme schaal en de combinatie van functies zijn dit complexe opgaves. MHXL vormt straks ook nog eens de grens van een woonbuurt en SMH heeft een openbaar sportpark op het dak. Hoe gaan we daarmee om?

uitgekristalliseerd
Hubs zijn een relatief nieuw fenomeen, waardoor de definitie nog niet is uitgekristalliseerd. Vaak is het een kek woord voor een parkeergarage of transferium, maar die betekenis dekt de lading niet helemaal. In een echte hub stap je van de ene mobiliteit over naar de andere en je kunt er terecht voor compleet andere functies. Situeer je dergelijke hubs aan de rand van grote steden, dan vermindert het aantal auto’s in de stadscentra, waardoor het daar voor zowel bewoners als bezoekers prettiger is op straat. Door de extra functies wordt het rond de hub in de periferie niet unheimisch.

smh
De Smart Mobility Hub komt op een kavel van meer dan 42 duizend vierkante meter in Amsterdam Arena. Het wordt een gebouw van twee bouwlagen met halfopen gevels en een openbaar dakpark met sportvoorzieningen, mede gericht op de bewoners van de wijk Zuidoost. Via schachten valt daglicht tot op de begane grond, waar planten en bomen groeien. Een houten bouwvolume dat losstaat van de hoofddraagconstructie biedt plaats aan onder meer toiletten, een kiosk en een hostel.

smart
Op de begane grond van de SMH zijn negen perrons voor internationale buslijndiensten. Door die perrons, het daglicht, de standplaatsen voor taxi’s en de kiss & ride-zone doet SMH enigszins aan als een terminal. Het smart-aspect betreft vooral het programmeerbare in- en uitrijsysteem en de flexibele parkeerindeling voor 2100 (deel)auto’s en touringcars. Is er een evenement in bijvoorbeeld de Johan Cruijff ArenA of AFAS Live, dan wordt de indeling van de vakken daarop afgestemd.

mhxl
De toevoeging ‘XL’ voor de hub in Utrecht is niet voor niets gekozen: deze hub telt acht verdiepingen en is 250 meter lang. Hij komt in Papendorp te staan, op de grens van een bestaand bedrijvengebied en een toekomstige woonbuurt. Aan de zijde van de woningen wordt de gevel visueel opgebroken door er een getrapt, modulair houten frame tegenaan te plaatsen. Drie gevels van MHXL zijn halfopen, maar bij het frame is de gevel dicht. Zo kan de hub ook functioneren als een geluidsbuffer voor de woonbuurt.

houten gevelframe
MHXL heeft - net als de SMH - een deels dubbelhoge begane grond waar het materiaal hout domineert. Het houten gevelframe fungeert als looproute van en naar de parkeerlagen en als een pergola-achtige openbare ruimte, bedoeld voor de toekomstige bewoners. Aan de andere zijde wordt de lange gevel visueel onderbroken op de plek van de hellingbanen. MHXL biedt straks ruimte aan een fietsenmaker en sportschool en heeft een fiets- en voetgangersonderdoorgang. Voor de hub ligt een ov-halte en bij de onderdoorgang is een supermarkt gepland.

strategisch ontwerp
Gé Smit, die namens de gemeente Amsterdam projectmanager is voor de bouw van de SMH, vindt cepezed ‘het beste bureau’ dat hij voor deze opgave had kunnen treffen. ‘Jullie zijn strategisch, zoeken kaders, en denken vooruit.’ De brede verantwoordelijkheid die cepezed nam, vergt volgens hem durf en overtuiging. ‘Dit was niet iets wat al honderd keer gedaan is en cepezed hielp ons om vragen te beantwoorden, droeg relevante kennis aan, zocht contact met stakeholders en stelde een passende aanpak voor. Eerst ontwikkelden jullie het concept, pas daarna zijn jullie gaan ontwerpen.’

vergroenen
De MHXL wordt in weerwil van zijn hoogte zo groen mogelijk, aansluitend bij het biodiversiteits- en vergroeningsbeleid in Utrecht. Vooral de pergola biedt wat dit betreft kansen. Bij het vormgeven van het daklandschap van de nog veel grotere SMH lag de uitdaging in het aantrekkelijk maken van deze opgetilde openbare ruimte, inclusief de trappen ernaartoe. Buro Sant & Co koos voor veel bomen en planten in grote bakken, die daardoor aanvoelen als perken. Het dak is speciaal ingericht voor beoefenaars van urban sports en biedt met een kantine en drie professionele velden ook plaats aan een voetbalvereniging.

complex
Het is niet alleen de combinatie van compleet verschillende functies die deze opgaven complex maakt. Beide gemeentes uitten de wens van een zo duurzaam mogelijk gebouw. Regenwater wordt bijvoorbeeld opgevangen en vastgehouden, mede voor de bewatering van het gewenste groen. De halfopen gevels maken mechanische ventilatie overbodig, maar dit mag niet leiden tot overlast van geluid en licht.

aandacht voor details
Ook esthetisch komen uitersten samen: het spectaculaire, machineachtige, de grote schaal en de afwikkeling van verkeersstromen rond het gebouw, versus de beleving van het gebouw door voetgangers. Op het niveau van de straat draait het om materialen met een warme uitstraling en om een zorgvuldige afwerking. Dat cepezed strategisch ontwerpt, wil niet zeggen dat er geen aandacht is voor details.

Aan SMH werken we samen met Buro Sant en Co, ASM, Kragten, Haskoning, Galjema, M3E, LBP sight, en Goudappel, aan MHXL samen met Galjema, Goudappel, Kamphuis Schaufeli, Peutz, Pieters Bouwtechniek, Blooming Buildings en Nest Natuurinclusief. De SMH wordt volgens planning in 2027 in gebruik genomen, MHXL naar verwachting in 2028.