column: vertrouwen

Deze week vieren we het vijftigjarig bestaan van cepezed, oftewel een halve eeuw pionieren met prefabricage, circulariteit en ‘anders’ bouwen. Zelf heb ik de helft van deze periode meegemaakt. Vers afgestudeerd startte ik bij cepezed met het idee het vak in de volle breedte te gaan leren. Inmiddels ben ik al twintig jaar partner en mede-eigenaar en weet ik dat dit onmogelijk is. Wel groeide mijn ontwerpervaring en strategisch inzicht in bouw-, ontwikkel- en ontwerpprocessen.

Wat bovenal groeide, is mijn vertrouwen in het cepezed-team; een diverse groep mensen wiens inzichten, kennis en kunde zowel ontwerpinhoudelijk als bedrijfskundig onmisbaar zijn. We zijn meer dan een architectenbureau, we leiden op, gaan technische uitdagingen aan en passen de nieuwste software toe. Onze opvatting van het vak wordt breder omdat de context van samenwerkpartners, regelgeving en milieuvraagstukken steeds complexer wordt. De bureaucultuur is na vijftig jaar meer dan ooit gericht op samenwerken en co-creatie, wat ook mij uitdaagt om weer een stap te zetten.

Vanuit dit vertrouwen kreeg ons jubileum een mooie wending. Waar we vroeger als partners zelf ons plan zouden trekken, hebben we dit nu overgelaten aan het team. Zo ontstond het verrassende vertrekpunt om niet terug, maar vooruit te kijken en het jubileumjaar te gebruiken om te leren. Lezingen voor het hele bureau boden inzicht in nieuwe uitdagingen en toekomstperspectieven. En in dialoog met externe koplopers gingen we dieper in op actuele technische, economische en maatschappelijke vraagstukken.

Het meest verrassende jubileumaspect is de wunderkammer, ingericht in de entreehal van cepezed. Elk teamlid droeg hiervoor een object aan dat hem of haar inspireert. De collectie die zo ontstond maakt de breedte van ons team tastbaar en een speciale jubileumwebsite laat aan de hand van de objecten zien wie wij zijn, welke lessen voor de toekomst we ter harte nemen en welke vragen er nog spelen. We hebben zin in de komende vijftig jaar! De volle breedte van het vak leren is onmogelijk, maar dat is er juist leuk aan.

ronald schleurholts
architect-partner cepezed

Expertise en het vertrouwen daarin liggen momenteel volop onder vuur. Gedegen informatie devalueert steeds vaker tot nepnieuws. Hoogopgeleide antivaxxers weigeren de inenting van hun kinderen. Amsterdam verwelkomde vorige week een symposium van flat earthers, een groeiende groep mensen die denkt dat de aarde plat is en de bolvormige aarde een verzinsel van de NASA. Ook de soap rond de renovatie van het Binnenhof getuigt van een fundamenteel wantrouwen tussen betrokken partijen.

Interessant genoeg is vertrouwen in toenemende mate een sleutelbegrip bij ontwerpaanbestedingen. Uitvragen worden steeds ongedefinieerder en in zekere zin rommeliger. Een programma van eisen, budgettaire kaders, de inrichting van het proces en de verdeling van de verantwoordelijkheden – steeds vaker moeten we er in de loop van het traject ‘samen’ maar uitkomen. Inschrijven moet daarbij dan wel weer voor een fixed fee.

Vergelijkbare kwesties spelen trouwens bij uitvoeringsaanbestedingen. Om uitvoerende partijen überhaupt nog geïnteresseerd te krijgen, kiezen opdrachtgevers steeds vaker voor een ‘bouwteammethode’. Daarbij schuiven uitvoerende partijen tijdens het ontwerpproces vrijwel risicoloos aan om tot de contractuele kaders te komen. Maar de rollen en verantwoordelijkheden voor enerzijds ontwerpwerkzaamheden en anderzijds uitvoeringswerkzaamheden blijven vaak onduidelijk belegd. Wie stuurt wie, wie bewaakt de integraliteit van het ontwerp, wie bewaakt de kwaliteits- en budgettaire kaders en met welk mandaat?

Zonder heldere verantwoordelijkheden, bijbehorende bevoegdheden en transparantie in kennis, kosten en beweegredenen slaat vertrouwen vaak snel om in wantrouwen. Bovendien ligt voortdurend cognitieve dissonantie op de loer. Met wazige kaders worden geregeld afspraken gemaakt waarvan alle betrokkenen weten dat ze onhoudbaar zijn. Het aantonen van onjuistheden in aannames of redeneringen doet sommigen bovendien nog verbetener aan hun standpunten vasthouden. In een recente documentaire bewezen de flat earthers per ongeluk hun eigen ongelijk: hun meetwaarden toonden aan dat het aardoppervlak wel degelijk gekromd is. In reactie keerden ze niet verlicht huiswaarts, maar bogen de discussie af naar optische foutmarges en de invloed van het weer.

Ronald Schleurholts, architect partner cepezed

Cobouw, 7 oktober 2019