de groenste week van het jaar

cepezed wil gebouwen ontwerpen die passen binnen de planetaire grenzen. Daarom organiseerden we voor de vierde keer Green Week, een week die ons inspireert, onderwijst, bij de les houdt en laat zien hoe serieus cepezed duurzaamheid neemt. Dit jaar was CO₂-reductie een belangrijk thema, maar niet het enige.


urgentie
‘Het hele team is zich bewust van de milieu-issues waar we voor staan’, zegt cepezed-partner Ronald Schleurholts. ‘Maar het is niet altijd makkelijk om in de loop van een ontwerpproces en tijdens de uitvoering vast te houden aan een hoge duurzaamheidsambitie. Green Week sterkt ons met inspiratie en informatie over nieuwe tools. Met een programma dat breder en specialistischer is dan onze dagelijkse bezigheden onderstrepen we de urgentie nog eens en laten we zien dat duurzame architectuur leuke nieuwe kansen biedt. De ontwikkeling van duurzaam bouwen staat namelijk niet stil. En ook het proces verandert - samenwerken is bij duurzaam bouwen essentieel.’

gevarieerd programma
We trapten af met een presentatie over cijfers: onze CO₂-experts berekenden de CO₂-prestatie van acht projecten. Woensdagavond keken we naar de film Hacer mucho con poco (Veel doen met weinig). Donderdagmiddag was er na een keynote door Ad Kil van RO&AD Architecten de keuze uit vier workshops. En gedurende de hele week bood een tijdelijke duurzaamheidsbibliotheek in de hal de mogelijkheid om in elkaars boeken te grasduinen en ze te lenen.

grote groene footprint
Een gebouw is altijd onderdeel van een of meer systemen, hield Ad Kil ons voor in zijn lezing. Aan de hand van voorbeelden als vogelobservatorium Tij aan het Haringvliet, het kantoor van energiecoöperatie Deltawind, en het veldstation in de Hedwigepolder, liet hij zien hoe zijn bureau gebouwen ontwerpt ‘met een zo groot mogelijke, groene footprint’. RO&AD gebruikt in principe geen nieuwe bouwelementen geproduceerd met fossiele grondstoffen. De genoemde voorbeelden zijn circulair, biobased en liefst ook geo-based. Zo werd het observatorium bedekt met riet uit het gebied er omheen.

volhouden loont
Als de ontwerpen die Ad presenteerde iets duidelijk maken is het dat volhouden loont. Een Nederlandse constructeur berekende in eerste instantie dat het eivormige, houten geraamte van Tij niet anders dan met stalen knopen verwezenlijkt kon worden, maar twee gepensioneerde Finse constructeurs bewezen het tegendeel. Het is uiteindelijk compleet samengesteld uit prefab houtelementen die zijn bevestigd met houten pinnen. Samenwerken betekent bij RO&AD in veel gevallen samenwerken op de bouwplaats. ‘Daar als architect aanwezig zijn is cruciaal’, zegt Ad, ‘omdat er nog zo veel besluiten worden genomen. We leren enorm van elk project.’

daylight driven design
De vier workshops boden de mogelijkheid om bijgespijkerd te worden over ‘daylight driven design’, duurzaam buitenruimte-ontwerp, biobased gevelmateriaal, en klimaatengineering. De ontwerpworkshop van landschapsarchitect Erica Chladová (LMNL office ) was de meest actieve van de vier. Na haar inleiding over 'green garden design' werden allerhande meegebrachte referenties besproken en drie teams gevormd, die elk een maquette maakten voor de verduurzaming van de nu nog vrij stenige buitenruimtes van ons kantoor. Dit was meteen een leuke manier om collega's beter te leren kennen. cepezed-architecten Jamal van Kastel en Frank Smit lieten in hun workshop zien wat parametrisch ontwerp en BIM kunnen betekenen voor daglichtberekeningen. Niet voor niets is ‘daylight driven design’ een tekstvariatie op ‘data driven design’, iets waar cepezed met specialisten als Frank en Jamal steeds meer op inzet. Voor de workshop namen zij het ontwerp van de HvA Gezondheidscampus voorbeeld.

biobased gevels
Thomas Pijnenborgh, oprichter van Groene Bouwmaterialen, bracht de kit mee die dit jaar op de Dutch Design Week te zien was geweest. Door onze vragen over de samples kwam hij op interessante voorbeelden. Zoals dat van BC Materials, de materiaaltak van Brussels Cooperation, die een gietvloer ontwikkelde met het laagwaardige leem dat gewonnen kan worden in Brusselse bouwputten. Andere vragen lieten zien waar cepezed in de praktijk vaak tegenaan loopt: regelgeving, onder meer over het combineren van nieuwe, biobased materialen. Gelukkig was Thomas hier ook in thuis. Hij onderstreepte dat de introductie van biobased materialen vroeg in het ontwerpproces het makkelijker maakt om ze toe te passen, iets waar we bij cepezed al actief op sturen.

klimaatengineering
In de workshop van Christian Frenzel passeerde een lange reeks voorbeelden de revue, waar hij met zijn bureau Transsolar aan had gewerkt. Zij liepen uiteen van renovatie tot nieuwbouw en verschilden in schaal. Bij al deze projecten richtte Transsolar zich op de aanpak van operational carbon en het verbeteren van het comfort van gebruikers. Christian liet zien hoeveel verschil de organisatie van het programma, maar ook aspecten als thermische massa, adiabatische koeling (waarbij warmte wordt onttrokken aan lucht), nachtventilatie en warmteopslag kunnen maken voor de CO₂-uitstoot.

refuse
In de plenaire terugkoppeling werden de maquettes en gepresenteerd en deelden we de belangrijkste punten uit de workshops. Zoals dat de keuze voor biobased materiaal duur kan zijn, maar de toepassing ervan het binnenklimaat goedkoper reguleert. Het binnenklimaat blijkt sowieso vaak ‘overgedimensioneerd’. Soms is het beter om een stap terug te doen, in plaats van alsmaar materiaal of installaties toe te voegen. En zo eindigde deze Green Week met de eerste stap op de R-ladder: refuse.


Ivan Avdić, Dick Klijn en Sonja Draskovic, heel erg bedankt, puno hvala, voor het samenstellen en regelen van het programma van Green Week 2025.