In de aanloop naar ons 50-jarig jubileum in 2024, gaf filosoof Jacob Voorthuis 25 mei een lezing op het kantoor van cepezed. ‘Muddling on. Imagining a sustainable future’, luidde de volledige titel. Voorthuis vindt aanmodderen van menselijke veerkracht getuigen en concludeert dat duurzaamheid eigenlijk een middel is, geen doel.
geen duurzame toekomst
Meteen aan het begin van zijn verhaal geeft Jacob Voorthuis al aan dat hij zich helemaal geen duurzame toekomst voor kan stellen. We zouden er als mensheid namelijk te radicaal voor moeten veranderen. Bovendien, als we diep in ons hart nagaan wat we echt willen behouden, dan is dat volgens hem zeker niet de aarde. Waar het volgens Voorthuis in het leven - en daarmee ook in de architectuur - om draait, is dat we als mens tot bloei kunnen komen. Ontwerpkeuzes zouden in dat licht gemaakt moeten worden.
harmonie
Zijn lezing had een grote informatiedichtheid, er kwam een heleboel langs in een uur tijd. Zo hield hij onder meer een korte lofzang op het begrip ‘harmonie’, wat hem op het ‘verprutspunt’ bracht. Harmonie is een term uit de oudheid, maar anno 2023 geldt nog steeds dat de schoonheid van een ontwerp staat of valt met de balans tussen de middelen en de functie (indertijd ging het om de balans tussen de stenen en het gestapelde). In de ontwerpen van cepezed gaat dit volgens hem overigens helemaal goed. Het Rijkswaterstaatgebouw aan de A12 bij Utrecht vindt hij zelfs geruststellend mooi. ‘The world is all right’ als hij daar langsrijdt.
aanmodderen als fundament
Aanmodderen is bij Jacob Voorthuis niet negatief, integendeel. Het is het fundament waarmee we de complexiteit van een vraagstuk te lijf kunnen, het is de basis van de menselijke veerkracht. Het gebruik van ‘muddling on’ op deze manier komt van Iris Murdoch, licht hij toe. Het is ook mooi verwoord door Samuel Becket: ‘Ever tried. Ever failed. No matter. Try again. Fail again. Fail better.’ Maken we ons een voorstelling van een duurzame toekomst, dan zou die totalitair zijn, een dwangbuis. En dat staat recht tegenover prettig, waardig, samen aanmodderen.
In 2024 bestaat cepezed 50 jaar. In de aanloop naar dit jubileum kijken we terug, maar ook en vooral vooruit. Waar staat de architectuur over 50 jaar en wat betekent dat op dit moment voor cepezed? De lezing van Jacob Voorthuis is de eerste in een reeks met deze vraag als uitgangspunt.
Jacob Voorthuis is als kunsthistoricus en filosoof verbonden aan de TU Eindhoven.
lezing Jacob Voorthuis ‘imagining a sustainable future’
